Mabon in de Mabinogion


De Mabinogion bestaat uit oude Welshe proza teksten uit de dertiende en veertiende eeuw die weer terug gaan op oudere mondeling overgedragen verhalen.
De naam Mabinogion komt van Mabinogi, van het woord Mab, dat oorspronkelijk jongensjaren of jeugd betekende maar later verhaal van de jeugd van een held betekende en later gewoon een verhaal.
In de Mabinogion vindt je o.a. vier heldenverhalen, dus vier Mabinogi.
De naam Mabinogion is het gevolg van een vergissing uit de middeleeuwen die is overgenomen in 1795 met een vertaling naar het Engels door William Owen Pughe's, en in 1845 ook door Lady Charlotte Guest: men nam ten onrechte aan dat Mabi­no­gion het meervoud was van het Welshe Mabinogi, doch het woord Mabinogi is zelf al een meervoud  (zie Wikipedia).
Deze foute benaming is echter nooit gecorrigeerd zodat deze verzameling teksten heden nog steeds de Mabinogion heet.

Mabon wordt 'Mabon ap Modron' genoemd, wat 'de zoon van de Moeder' betekent, ´zoon van de Matrona´; ´de Vrouwe´ (Matthews blz.194). Mabon is hier dus een persoon zonder naam, iemand die aangeduid wordt met de titel ´de jeugdige´, ´de zoon´ of ´grote zoon´, wat wijst op een oeroude achtergrond en een realiteit in de andere wereld  (Matthews blz.18).
Zowel Mabon als Modron zijn dus geen namen maar titels  (Matthews blz.179).

Kilhwch en Olwen

Mabon komt voor in het verhaal "Kilhwch & Olwen"  (Mabinogion blz.63).
Je vindt hiervan een Nederlandse vertaling in: Keltische verhalen van Jan ter Haar (Vanaf Blz.30).
Dit verhaal heeft een diepere, oudere achtergrond dan de voorgaande, meer mid­del­eeuwse verhalen. Kilhwch moet voordat hij met Olwen kan trouwen 39 onmogelijke opdrachten uitvoeren, waaronder het vinden en bevrijden van Mabon, omdat Mabon de enige jager is die de beer Trwyth aan zou kunnen.
Mabon was als een zuigeling van drie dagen oud gerooft, waarna niemand meer van hem gehoord heeft
 (Mabinogion blz.80,  Matthews blz.99 t/m 104,  ter Haar blz.40).
Tijdens de zoektocht naar waar Mabon zou kunnen zijn, heeft niemand ooit van Mabon gehoord, ze vragen het de oudste mythische dieren, maar niemand kent of weet van Mabon  (zie de Mabinogion online,   Mabinogion blz.84-85,   ter Haar blz.40-43).
Uiteindelijk vinden ze via verschillende oeroude mythische dieren een zalm, die ouder is dan de voorgaande mythische dieren, die van Mabon afweet. Deze zalm wist dat Mabon gevangen werdt gehouden in Gloucester.
Mabon zegt dat niemands ge­van­gen­schap erger was dan dat van hem, zijn gevangenschap was zelfs erger dan het gevangenschap van Llud Llaw Ereint en dat van Greid, de zoon van Eri.
Mabon moest gevonden wordt voor het uitvoeren van een onmogelijke opdracht, alleen hij kon de hond van Greid, de zoon van Eri, hanteren om een beer te verslaan. Mabon is hier dus een van de laatste in een reeks van gevangenschappen. Greid werdt gevangen gehouden op het eiland Lundy, in het Welsh Ynys Weir genaamd, het eiland van Gweir. In de Britse en Ierse mythen hebben de eilanden in het westen de reputatie niet van deze wereld te zijn.
Mabon wordt dus niet gewoon gevangen gehouden, het is eerder een soort initiatie  (Matthews blz.183-184).   Mabon´s bevrijdende totemdier die weet waar Mabon is, is de zalm, die voor wijsheid staat.
Mabon zou dan dus sinds z'n prille jeugd allerlei initiaties hebben doorgemaakt totdat de verkregen wijsheid hem bevrijdde toen hij de oudste ter wereld was.

Mabon en Apollo

Mabon staat als zoon van de moeder voor jeugd en jeugdige activiteiten. Archeologische vondsten laten zien dat Mabon een God van de jeugd en de jacht was zowel in Gallië als in Noord Brittannië en Wales.
De Romeinen identificeerde Mabon met de zonnegod Apollo, doch de Kelten zagen Mabon niet als een zonnegod, Mabon was voor hen een God van de jeugd en de jacht; elementen die ook bij Apollo hoorden.  (zie Britannia.com  &  Matthews blz.178-179).
Apollo was een reddende God, een God ook van levensvreugde en muziek. Pas later werdt Apollo populairder als zonnegod  (Wikipedia).

Mabon en het Mabonfeest

In het artikeltje over de geschiedenis van het Mabonfeest hebben we gezien dat er geen historische basis is voor een oogstfeest gekoppeld aan de herfst-equinox.
Mabon was een God van de jeugd en de jacht en hoewel de periode rond de equinox een periode van overvloed is door de verschillende oogsten, dus jonge, jeugdige verse producten van het land, is er geen verband tussen deze oogsten en de God Mabon.
Ook wanneer we de Romeinse koppeling van de zonnegod Apollo en Mabon volgen vinden we geen verband met de herfst-equinox.
Het thema dat Mabon ontvoerd wordt wanneer hij slechts drie dagen oud is, waarna niemand van hem gehoord heeft totdat hij weer bevrijdt wordt en dan één van de oudsten ter wereld blijkt te zijn, doet enigszins denken aan de vegetatie God.
De jonge vegetatie wordt geoogst (van moeder geroofd) en is daarna niet meer te vinden doordat deze gezaaid is (verstopt in de donkere aarde). Wanneer het zaaigoed weer ontkiemt en volgroeid is zien we de levenskracht van de vegetatie God pas weer terug.
Doch Mabon is historisch nooit als een vegetatie God gezien.

Mabon wordt bevrijdt na aanwijzingen van een zalm; de wijsheid; de gevangen God van de jeugdigheid en jacht wordt bevrijdt door wijsheid wanneer Hij de oudste ter wereld is, hierin kunnen we een zekere balans herkennen tussen oud en jong, dag en nacht, die past bij de equinox wanneer de uitersten precies in balans zijn.
De overvloedige oogsten rond de equinox geven ons jong, jeugdig, vers voedsel waarmee we de donkere tijden die komen kunnen doorkomen; de jeugdigheid en energie van Mabon resoneren natuurlijk wel met deze overvloedige oogsten.
Hoewel Mabon in het verleden nooit met de equinox in verband is gebracht, is dit eigenlijk helemaal niet zo'n vergezocht concept. Het Mabonfeest is één van de jongste feesten van de acht jaarfeesten, wat ook mooi bij de God van de jeugd past!

Het Mabinogion verhaal beschrijft dat wanneer er naar Mabon gezocht word, niemand van hem gehoord heeft. Toen Mabon 3 dagen oud was werd hij geroofd en was hij een van de jongsten, toen Mabon weer gevonden werdt was hij de oudste ter wereld, in die tussentijd had praktisch niemand van Mabon gehoord.
Dat had ik ook toen ik naar de geschiedenis van dit feest zocht:
Er is nooit een oogstfeest geweest gekoppelt aan de herfst-equinox. Er is nooit een Mabonfeest geweest rond de herfst-equinox of een andere periode gedurende oogsttijd en de herfst.
Er is nu echter wel een Mabonfeest, dus zou er vele, vele duizenden jaren geleden een heel jong Mabon feestje geweest kunnen zijn (van drie dagen oud)?

De geschiedenis van het feest komt goed overeen met het oeroude verhaal waarin Mabon voorkomt. Zo is Mabon dus het oudste feest ter wereld, waar niemand ooit van gehoord heeft, en tegelijk een jong modern feest, gevierd wanneer de dag en de nacht precies even lang duren rond 23 september. Mabon is geen naam maar een titel: 'jeugdig', 'zoon', het is het jongste jaarfeest: Mabon!