Van paalgoden naar meiboom
De oudste beschrijving over een meiboom ritueel in Duitsland dateerd uit ± 1225 na nul en is te vinden in het boek
"VIII Libri mariculorum"
en noemt de boom, de kransen en het dansen rond de boom in Aken (v.Gilst Blz.64).
Verder terug in de geschiedenis vinden we geen meibomen of palen die daarop lijken waarom heen gedanst wordt.
Voor de oude Kelten en Germanen hadden
bomen een speciale betekenis, het dansen rond een versierde meiboom komt overal in Europa voor,
zoals in de Scandinavische landen, Engeland, Ierland, Frankrijk, Nederland, Duitsland en in Rusland.
Al sinds het Mesolithicum vindt je in o.a.
in Europa Goden en Godinnen in de vorm van palen, zoals de Irminsul
van de Saksen, te vergelijken met de wereldboom Yggdrasil.
Hoewel we historisch geen link kunnen vinden tussen
deze paalgoden en de meiboom, lijkt het zeer waarschijnlijk dat het gebruik van de meiboom zich ontwikkeld
heeft uit de traditie van het maken van deze paalgoden.
Wellicht dat de meiboom zich ontwikkeld heeft uit een
vruchtbaarheidsfeest rond een Paalgod of Godin.
In Zweden kent men ook een "meiboom" echter niet in de maand mei maar in juni met het
midzomerfeest.
Deze midzomerboom bevat kransen van berkentakken en bladeren en er wordt rond de boom gedanst doch zonder linten.
Men legt de berkenbladeren onder het hoofdkussen in de verwachting dan in een droom de toekomstige partner te zien.
Ook in Engeland is het gebruik van linten bij de meiboom van voor de 19de eeuw niet bekend
(Hutton Blz.235).
De oudste vermelding van een meiboom in Engeland is te vinden in een 14de eeuws gedicht van
Gryffyd ap Adda ap Dafydd
dat festiviteiten beschrijft rond een berk als meiboom.
(Zie: Cambridge.org
& Hutton Blz.233)
De oudste vermelding van een meiboom met linten bevestigd aan de bovenkant, die met een dans rond de meiboom gevlochten werden
dateerd van 1836 na nul, en komt voor in een theaterstuk genaamd "Richard Plantagenet" dat werdt getoont in het Victoria Theater in
Londen. De dans was ook te zien in Buxton in 1840 en was een prachtig spektakel die veel werd overgenomen.
Rond 1880 had het de oudere meiboomdansen bijna geheel vervangen
(Hutton Blz.296 en
Lankester Blz.141).
Kenden de oude Romeinen een meiboom?
Ik ben een paar keer tegenkomen (o.a. bij
PaganWiccan.about.com
en Nissaba.nl)
dat de oude Romeinen het gebruik van de meiboom verspreid zouden hebben over de door hen bezette gebieden.
In het moderne Italië heet de meiboom "alberi della cucagna": "boom uit het land van melk en honing"
(zie: Livinginseason.com)
en komen gebruiken rond de meiboom nog steeds voor (zie foto hiernaast en
YouTube).
De meiboom zou ten tijde van de Franse Revolutie in Italië ingevoerd zijn als vrijheidssymbool
(zie Wikipedia).
Hieruit maak ik op dat de meiboom eerder in latere tijden geïmporteerd is dan door de oude Romeinen geëxporteerd is vanuit Italië.
In het artikel op PaganWiccan.about.com
verwijst men naar een artikel van
E.O. James: "The Influence of Folklore
on the History of Religion" uit 1962 waarin zou staan dat de meiboom verbonden zou kunnen zijn met het Romeinse feest van de
Floralia. Echter, de Floralia kom ik in dit artikel nergens tegen.
E.O. James heeft het op Blz.12 van zijn artikel wel over de mythe van Cybele en Attis, waarover men veel uitgebreider kan lezen
in "De Gouden Tak" Blz.441 t/m 451 van J.G. Frazer.
De Godin Cybele, de Moeder der Goden, zou rond 1000 voor nul de moeder en geliefde zijn van de vegetatiegod Attis.
Wanneer Attis denkt dat Cybele zijn liefde niet meer beantwoord castreerd hij zichzelf en bloed als gevolg daarvan dood.
Romeinse overleveringen vertellen dat Attis aan een boom gebonden werdt en verbrand, de resten deed men in een tombe.
Na drie dagen verscheen er licht uit de tombe waarop Attis herrees, heil met zich meebrengend.
(zie ook op Wikipedia).
Met het feest voor de Godin Cybele werdt er een pijnboom gekapt die de vegetatiegod Attis voorstelde.
Volgens een overlevering veranderde Attis na zijn dood in een pijnboom.
De pijnboomstam werd in een lijkwade gewikkeld en versierd met slingers van viooltjes als symbool voor het bloed van Attis.
Er werd tevens een pop aan de pijnboomstam bevestigd die Attis voorstelde. Deze pop werdt het jaar daarop verbrand.
Een gilde van boomdragers droeg de heilige boom naar de tempel van de Godin Cybele.
Nieuw ingewijde priesters castreerden zichzelf om Attis weer tot leven te brengen. Zo werd de dood en wederopstanding
van de vegetatiegod Attis ieder jaar gevierd en besloten met een losbandig feest
genaamd de Hilaria.
Dit was een carnavalsfeest waarbij men tijdens een processie al dan niet verkleed het kostbaarste dat men in huis had voor het beeld van de Godin droeg.
Het feest zou eerst rond 4 April gevierd zijn doch verschoven zijn naar de lente-equinox.
De Godin Cybele was niet de enige Godin die gediend werd door priester-eunuchen, ook de
Godin Artemis en
Astarte
werden gediend door dergelijke priesters.
(zie ook: Nissaba.nl en
Frazer Blz.441 t/m 451)
De pijnboompaal versierd met viooltjes en een pop die Attis voorstelde zou te maken hebben
met de meiboom in onze streken volgens het artikel op
PaganWiccan.about.com.
Inderdaad werd aan de meiboom ook wel een pop van koren bevestigd om de levenskracht van de oude oogst over te brengen op de nieuwe oogst.
Soms werdt deze pop en/of de meiboom verbrand rond midzomer of een jaar later. Dat een vegetatiegod wordt voorgesteld als een boom is echter
niet iets dat typisch Romeins is. Zoals we hierboven gezien hebben kenden de oude Kelten en de oude Germanen Paalgoden sinds het
Mesolithicum
en kon men toen ook al diverse heilige bomen. De pijnboom was de heilige boom van de vegetatiegod Attis.
De Germanen kenden vooral de Eik, verbonden met Wodan, en de
Linde, verbonden met Freya, als heilige boom en ook de Grieks/Romeinse God Zeus was verbonden met de Eik
(zie: Wikipedia).
Heilige bomen en daarmee verbonden Vegetatiegoden komen overal in het oude Europa voor en zijn ouder dan de
Grieks/Romeinse beschaving en gebruiken.
De meiboom komt overal in Europa voor, ook ver buiten de invloedsfeer van de oude Romeinen zoals in Ierland, Scandinavië en Rusland.
De meiboom lijkt me daarom niet echt een Romeinse "uitvinding" te zijn die door hen verspreid werdt, de meiboom lijkt eerder
een meer algemeen voorkomend verschijnsel te zijn geweest in Europa
(zie ook op Facebook Romeinen.info).