De Paashaas
Waar komt de paashaas vandaan?Over de herkomst van de paashaas doen vele verhalen de ronde.
Zo zou de Godin Ostara een kip hebben gehad die haar eieren overal verstopte, zodat ze niet meer te vinden waren.
Hierop zou de Godin deze kip in een haas veranderd hebben om de eieren voor Haar te zoeken.
Volgens Kevin Shortsleeve zou de paashaas reeds bekend zijn bij de Germaanse stam de Teutonen in de laatste eeuw voor nul. Volgens Shortsleeve zou er een legende overgeleverd zijn die verteld hoe een klein meisje een gewond vogeltje vond. Ze bad tot Ostara om hulp. De Godin kwam toegesneld. Ze zag dat het vogeltje er heel slecht aan toe was en veranderde het in een haas. Aan het meisje vertelde ze dat de haas voortaan één keer per jaar terug zou komen om gekleurde eieren te leggen (Bron: Kevin Shortsleeve).
De Paaseieren werden niet altijd door een haas gebracht, in het verleden brachten verschillende vogels de paaseieren: de haan, hemelkip, paasvogel, ooievaar en koekoek hebben deze rol gespeeld in Europa. In sommige delen van Friesland bracht een vos de eieren.
De oudste bron die een paashaas vermeld is een boek van een Duitse arts en dateerd uit 1682.
Van voor die tijd is er weinig terug te vinden over een paashaas. In het begin van de achtiende eeuw was de paashaas in delen van Zwitserland en Duitsland ingeburgerd. Op het platteland van Duitsland en Nederland was de paashaas in het begin van de twintigste eeuw nog grotendeels onbekend.
S.J. van der Molen beschouwt begin jaren ´60 de paashaas als een nieuwe traditie in Nederland. De paashaas is dus net als de kerstboom en vrij recent verschijnsel (zie ook Fabeltjes over Ostara).
Hoewel de haas als eierbrenger een recent verschijnsel is,
blijkt dat de snelheid en waakzaamheid van de haas iets goddelijks hebben. De haas was een favoriet dier van de Germaanse Godin Freya, het offeren van een haas aan de Godin Freya en het eten van een haas als lustopwekkend middel was algemeen bekend. Volgens Plinius (23-79 na nul) zou de haas, het lievelingsdier van Aphrodite, steriele vrouwen vruchtbaar maken en het eten van een hazenscrotum voor mannelijk nageslacht zorgen. Van de Noorse Liefdesgodin is bekend dat ze werd begeleid door een haas. Hazen zijn van oudsher verbonden met vruchtbaarheid en met de lente en tevens met verschillende Godinnen die staan voor de lente, de dageraad en vruchtbaarheid. |
De geschreven geschiedenis heeft ons alleen de naam van de Godin Ostara overgeleverd en dat Zij een naar haar vernoemde feestmaand heeft. We kunnen historisch niets terugvinden omtrent een aantoonbare
link tussen de Godin Ostara en eieren en een haas, doch allen zijn wel verbonden met gebruiken en feesten rond het begin van de lente. Die historische link zien we wel bij andere Godinnen van de vruchtbaarheid, liefde en/of de lente. Lees hier meer over de Godin Ostara.
Een leuke verklaring waarom de haas en de paaseieren met elkaar gecombineerd werden kan zijn dat omdat hazen een leger hebben er een enkele keer vogels zijn die hier soms hun eieren in leggen....
René Caderius stuurde me een email dat de heer en mevrouw Caderius van Veen zelf hebben meegemaakt in 1990 op hun "landgoedje" De Boschplaatse, dat een haas op een aantal eieren lag. Hazen slapen in een zgn. hazeleger, een kuiltje dat kennelijk ook aantrekkelijk was om eieren in te leggen. De combinatie van een haas met eieren zou dus ook kunnen voortkomen uit het verschijnsel dat in het voorjaar fazanten en patrijzen een hazeleger een interessante plek kunnen vinden om hun eieren te leggen. {Bron: Drs.H.R. Caderius van Veen}